Op 12 en 13 april 2019 speelt Maskerade haar jubileumvoorstelling.

BRANDEN

Na zich jarenlang in stilzwijgen te hebben gehuld sterft Nawal Marwan. In haar nalatenschap vraagt zij haar twee kinderen, Jeanne en Simon, op zoek te gaan naar hun dood gewaande vader en hun broer, van wiens bestaan ze eerder niet wisten. Met tegenzin beginnen Jeanne en Simon aan deze reis die hen voert naar hun eigen wortels, naar een land in oorlog in het Midden-Oosten. Heden en verleden lopen in de voorstelling door elkaar heen. Twee parallelle zoektochten: die van Nawal Marwan naar de zoon die ze bij zijn geboorte heeft moeten afstaan, en die van haar tweelingkinderen naar hun vader en broer. Langzaam maar zeker wordt hen allemaal een meedogenloze waarheid onthuld. Branden laat oorlog zien als een zinloze keten van wraak en vergelding en stelt de vraag van alle oorlogen: is het in een onmenselijke situatie mogelijk je menselijk te blijven gedragen?

Over een toneelgroep van nog maar 55 jaar oud hoef je eigenlijk niet zoveel ophef te maken. De andere toneelvereniging binnen de gemeentegrenzen bijvoorbeeld is al ouder en vergeleken bij de gezelschappen in de omgeving van Uithoorn, komt Toneelgroep Maskerade ook eigenlijk nog maar pas kijken, om nog maar niet te spreken van de vele tientallen jaren oude groepen in Noord-Holland. Toch is Maskerade een gezelschap met een inmiddels rijke historie. Het 55-jarig jubileum van Maskerade in 2019 is dan toch ook een prima gelegenheid om de toneelvereniging opnieuw in de schijnwerpers te plaatsen.

De ‘theater’zalen
Zaal Vendrik (zie foto boven) aan het Marktplein in Uithoorn was de eerste thuisbasis voor Maskerade. In de jaren ‘60 o.a. : ‘Fanfarella’, ‘Potasch en Perlmoer met vakantie’ gespeeld. De repetities vonden toen nog plaats in de kantine van de inmiddels afgebroken brandweerkazerne aan de Admiraal de Ruyterlaan. Later verhuisde Maskerade naar de aula van de R.K. LTS Sint-Joseph (het huidige Thamen College) aan de Zijdelweg. Daar was een mooie grote aula met een prachtig groot toneel en met drie kleedkamers onder het toneel. Dat was pas luxe. Gerepeteerd werd hier ook en dat was heel prettig, repeteren op het toneel waarop je ook je uitvoeringen moest geven. Lange jaren was dit een echte thuishaven! Vandaag de dag vinden de repetities voor de voorstellingen plaats in de Kajuit en wordt veelvuldig gespeeld in de aula van het Alkwin Kollege van Uithoorn. De wisseling van locaties lag in het feit dat de scholen op een bepaald moment zelf mochten vaststellen wat de huurprijs werd voor hun ruimten. Maskerade kon de huur, à fl. 60,00 gulden per uur niet meer opbrengen en besloot uit te wijken naar een andere repetitieruimte. Tegenwoordig repeteren we elke maandagavond in OBS De Kajuit in Uithoorn.

Bij de voorstellingen werd de koffie en dergelijke aanvankelijk verzorgd door de heer en mevrouw Janmaat, later door mevrouw Ratterman. Tegenwoordig wordt de catering tijdens de voorstelling uitbesteed aan een professioneel trio met voorschoot en vlinderdas. Ook het decorbouwen vond plaats in de school en daarbij was de hulp van de conciërges Ad van den Bosch en Jos van den Berg soms zeer welkom!
Zij hebben ons vaak technisch een handje geholpen.

Het publiek
Toneelgroep Maskerade is geen toneelgezelschap dat het moet hebben van een heel grote schare donateurs, zoals bijvoorbeeld bij verenigingen in Kudelstaart of Mijdrecht, maar door de jaren heen heeft het wel een heel trouwe achterban aan zich weten te binden. Mensen komen graag naar de voorstellingen kijken omdat er altijd wel wat gebeurt en altijd wel wat bijzonders is. Nieuwe kijkers zeggen vaak oprecht: “Ik ben blij dat ik vanavond niet voor de televisie ben blijven hangen, dit is veel leuker. Volgende keer kom ik weer”. Ook buiten Uithoorn is Maskerade populair. In vergelijking met andere amateurgezelschappen in de omgeving van Uithoorn trekt Maskerade verreweg het meeste publiek. Dat is een groot goed waar we zuinig op zijn en dat we graag koesteren. Vooral de laatste jaren zien we ook dat steeds meer jongeren de weg naar de voorstellingen weten te vinden en ook dat zij blijven komen en de voorstellingen waarderen.

Regisseurs.
Jarenlang is de regie van de producties in handen geweest van regisseurs van binnen de vereniging. Martin Wessels (o.a. Fanfarella), Wiet voorhaar (o.a. De Herbergierster), Cees Spanbroek (o.a. Antigone), Riet de Groot (o.a. Ik lach erom) en Joyce Roders (Verre Vrienden en later nog o.a. Plaza Hotel en Paard eet hoed) namen min of meer bij toerbeurt de taak op zich om de groep een half jaar te regisseren.
In 1982 werkte Maskerade voor het eerst met een regisseur ‘van buiten’: Wim Wiertz. Zijn eerste productie bij Maskerade was Boeing, Boeing. Een memorabele voorstelling onder zijn leiding was Prettige Feestdagen van Alan Ayckbourn. Met Wim Wiertz maakte Maskerade de sprong van één naar twee voorstellingen per productie: vrijdagavond première en zaterdagavond de tweede voorstelling. Deze stijgende lijn heeft zich doorgezet. Inmiddels speelt Maskerade regelmatig drie uitverkochte voorstellingen per productie.
Zomaar een greep uit de namen van andere regisseurs, met een willekeurige keuze uit hun producties bij Maskerade:
Lou Meulenberg – Antosha (bewerking van De Goede Dokter, Neil Simon); De Venetiaanse Tweeling, Carlo Goldoni.
Meulenberg schrapte ‘de reddingsboei tussen de gordijnen’, de souffleur: “Als je weet wie je bent en je weet waar het over gaat, kun je wel eens je tekst kwijtraken, maar nooit je personage. Je kunt het dus altijd zelf oplossen. Succes!”
Marlotte van Hasselt – Hoofdstuk Twee, Neil Simon; Een Sneeuw, Willem-Jan Otten; Verwarringen, Alan Ayckbourn
Jules Noyons – Een Midzomernachtsdroom, Shakespeare; De Twee Weezen, d’Ennery/Cormon; De Parvenu, Molière; Door Deuren, Alan Ayckbourn; Eind goed, al goed, Shakespeare
Henk Griffioen – De Wijze Kater, Heijermans ; Het Huwelijk van Gogol.
Hans Hollander – De Feeks, Shakespeare; De Meeuw, Anton Tsjechov
Helma Vulink – Jan Rap en z’n maat, Yvonne Keuls; Kom terug Jimmy Dean, kom terug, Ed Craczyck
Roel Visser – Kras, Judith Herzberg; Uitgespeeld, Noël Coward, Harold and Maude, Collin Higgins, Momenten van geluk, Alan Ayckbourn
Evert de Vries – ‘t Schaep met de vijf Pooten, Boom/Asser/Bannink; De Vliegende Hollander, Jan Veldman;
Pitt de Grooth – De Troonsafstand, Ruth Wolff; ‘Allo, ‘allo!, David Croft en Jeremy Lloyd, en Zomertrilogie, Een rits te ver.
Veronieke Schrickx – Plotseling thuis, Francis Durbridge

Het repertoire
Het repertoire dat Maskerade door de jaren heeft gespeeld mag bijzonder genoemd worden. Al in de beginjaren werd niet geschroomd om grote namen op het repertoire te nemen: Tennessee Williams, Edward Albee, George Bernard Shaw, Jean Annouilh, Molière, William Shakespeare, zeker niet de lichtste kost maar wel heel degelijk repertoiretoneel van hoog niveau. Het bestuur, de artistieke leiding en de regisseurs hebben vertrouwen in de spelers en ook in het Uithoorns publiek. Kwaliteit loont altijd en verloochent zich niet.

De decors
In de beginjaren van Maskerade werden de decors veelal gehuurd bij de firma Beijne uit Amsterdam. ’s Middags reed een vrachtwagen voor, laadde de coulissen en meubeltjes uit bij de LTS, de decorstukken werden op het toneel met soepele pols met stevig touw aan elkaar bevestigd, ’s avonds kwamen de acteurs en er kon gespeeld worden. Dit is een ietwat versimpelde voorstelling van zaken want zo tegen de tijd dat de voorstellingen plaats moesten vinden, werd menig huiskamer van Maskerade-leden en verre familie ontdaan van alles wat maar enigszins bruikbaar was als decoratie op toneel. Dat was dan tevens een garantie voor een aantal bezoekers méér in de zaal, want om je schilderij of je bloemenvaas mee te zien doen in een heus toneelstuk…, dat was een niet te missen evenement. Later werden de decors aanzienlijk simpeler en moderner. Soms werden locaties waar het spel zich afspeelde alleen maar even genoemd, het spel en de fantasie deden de rest. Spelen ‘in de doeken’ was welhaast het ultieme genot: je had niks op te bouwen en je was heel vlug klaar met afbreken en in de week dat je je voorstellingen had, kon je thuis ook gewoon mensen ontvangen, want je huisraad was niet uitgeleend aan toneel.

Tegenwoordig wordt vrijwel niets meer gehuurd, of het moet niet anders kunnen. Ook uit oogpunt van kostenbesparing wordt heel veel geleend of zelf gemaakt. Hierbij maken de leden veelvuldig gebruik van kennissen in het theater of worden de plaatselijke winkeliers gevraagd een duit in het zakje te doen. Maar ook Jos Brink, Joop van den Ende TV en Theaterproducties,Theater Carré en Take Five Decoraties deden een duit in het decorzakje door om niet decors uit te lenen aan Maskerade.

De Techniek
Elke voorstelling wordt ondersteund door eigen techniek. In de beginjaren werd de eerste elektrische dimmer gemaakt door Ton Bakker en deze zorgde ervoor dat de lichten in de huiskamer konden worden gedimd. Hierna werd de roep om technische snufjes groter en groter. Telefoons moesten echt kunnen rinkelen en water moest echt uit kranen stromen. Steeds meer en beter was de roep binnen de club en de techniek onder leiding van Willem Veenstra kocht echte theaterlampen aan en een moderne dimmer en een schuiventafel. Inmiddels is Maskerade in het bezit van een aanzienlijke collectie professionele theaterlampen en professionele audioapparatuur waar de meeste collega verenigingen jaloers op kunnen zijn. De techniek staat tegenwoordig onder leiding van Gerard van Lent.

De repetities
Sinds ‘mensenheugenis’ repeteert Maskerade op de maandagavond. Als de maandag valt op een algemeen christelijke feestdag – zoals dat zo mooi heet- dan is de ongeschreven regel dat er op dinsdag wordt gerepeteerd. De spelers die ‘in het stuk staan’ moeten zonder uitzondering aanwezig zijn, verzuim wordt niet op prijs gesteld. Door de jaren heen zien we op dit punt wel wat ‘verwildering van zeden’: de moderne mens is blijkbaar meer dan werk en hobby en plichtsbetrachting. En in de redenen van geoorloofd dan wel geaccepteerd verzuim is in de loop der tijd wel wat rek opgetreden.

De spelers
Toneelgroep Maskerade heeft een grote vaste kern van leden die een heel lange staat van dienst hebben, Nel Dubelaar is hiervan wel een heel bijzonder voorbeeld. Zij is reeds vanaf de oprichting lid van Maskerade, 50 jaar dus! Zij heeft alles zien groeien en bloeien, iedereen zien komen en zien gaan en heeft letterlijk alles meegemaakt. Zij is de lopende geschiedenis van Maskerade. Zij is echter niet de enige met een lange staat van dienst: langer dan dertig jaar lid zijn: Ans de Meulmeester, Wil Klees (†), Marijke Visser en Nico Tijsterman. Langer dan vijfentwintig jaar lid zijn Joyce Roders en Marius Schalkwijk. De laatste jaren schommelt het ledenaantal voortdurend rond de vijfentwintig leden. Er zijn altijd iets meer vrouwen lid dan mannen.

De kweekvijver
Zo nu en dan wordt ook nog wel eens een speler afgestaan aan het beroepstoneel, de laatste jaren zijn Bas Keijzer, Boris van der Ham en Marius Schalkwijk* en Michel Rahn* (*=beiden nog steeds lid van Maskerade) doorgegroeid jaar de rangen der professionals. Het is leuk dat zij de oude liefde nog steeds in het hart dragen en altijd laten weten waar en wanneer zij spelen.

De ongelukjes
Het kan haast niet anders of er gaat in 40 jaar ook wel ’s iets mis. In het jaarverslag over 1974 lezen we over de voorstelling’ Als een kat op een heet zinken dak’ op 8 en 9 november: ‘Het is jammer dat deze voorstellingen onder grote spanning moesten worden gespeeld. Als een der acteurs zijn rol nauwelijks kent, de mise en scène veronachtzaamt, met voorwerpen smijt en zelfs mede spelers bezeert, dan moet dat tot de grofste wijze van ‘schmieren’ worden gerekend. Als dat gebeurt door een ervaren acteur, die zich op deze wijze ten koste van de overigen tracht waar te maken, dan legt dat een zware druk op die anderen en stelt hen voor een zware opgave. Dat het publiek hiervan niets heeft gemerkt, is mede aan hun voortreffelijke inzet te danken.’ En dat nog wel bij een jubileumvoorstelling bij gelegenheid van het 10-jarig bestaan! Het publiek heeft inderdaad meestal niet in de gaten dat er iets fout gaat. Soms echter ook wel!

Een akelige klassieker die in de kleedkamers nog steeds de ronde doet is het verhaal van een actrice die tijdens de voorstelling tussen de scènes door toch nog even naar de WC wilde, de kortste weg wilde nemen maar de metalen haken van de kapstokken was vergeten… Het geplande korte plasje kreeg een noodzakelijk vervolg bij de dokter. Maar de show must go on, dus is een van de speelsters zonder rol, met de toneeltekst van de ongelukkige het toneel opgeklommen en heeft de rol waargenomen. Of het publiek deze onverklaarbare gedaanteverwisseling heeft begrepen, vertelt de historie niet.

Een andere keer dat een actrice mét tekstboek op het toneel verscheen had een andere oorzaak. Zij had vlak voor haar opkomst nog even geverifieerd wat ook weer precies haar ‘wacht’ was en toen het eenmaal zover was, vergeten het boekje weer weg te leggen. Dit verzuim maakte zij echter goed door het, als hoorde het in haar rol, achteloos, met een sierlijke boog in de coulissen te gooien. Opgelost! Simpel!

In deze tijd van files en opstoppingen is het heel wel mogelijk dat het wat langer duurt voor je op de plaats van bestemming bent. Het wordt wel lastig als je op de avond van de première in dichte, zeer dichte mist uit Amersfoort moet komen en het schiet maar niet op. Dan kan het zomaar gebeuren dat 20.15 uur het doek opgaat en dat jij nog ergens ter hoogte van Hilversum met een vaartje van 1,5 km per uur richting theater kruipt. (mobiele telefoons waren toen nog dungezaaid!) Dan moet iemand zich in jouw kleren hijsen en met de tekst in de hand de honneurs waarnemen… Na de pauze wordt er dan, als ware het een voetbalwedstrijd, gewisseld en of het publiek de wisseling heeft gemerkt?

Ook als een van de medespeelsters overduidelijk gewond is geraakt – het bloed ligt overal- dan kun je niet simpelweg vragen wat er scheelt en of je misschien kunt helpen, dat moet je dan anders zien op te lossen, creatief en improviserend binnen de grenzen van het mogelijke en toelaatbare. En zo nu en dan werd ook wel ’s een opkomst gemist, de spelers op het toneel, in het licht, met tientallen ogen op zich gevestigd radeloos latend: waar blijft-ie nou, hij had nu toch op moeten komen?, terwijl de schuldige zich in de kleedkamers al aan het omkleden was voor een volgende scène…, maar ook zulke situaties worden meestal opgelost zonder dat het publiek er ook maar iets van merkt! Soms verzucht wel eens iemand: Wat ’n hobby! Ik ga postzegels sparen. Dat is veel rustiger!

De pers
Door de jaren heen heeft Maskerade zich kunnen verheugen in goede kritieken in de plaatselijke pers. Omdat er niet altijd een journalist van de Uithoornse bladen voorhanden was moest zo nu en dan wel eens een kritiek van de hand van een van de partners van de spelers worden ingeleverd maar gelukkig hadden deze dan nog wel zoveel objectiviteit in huis dan in een enkel geval ook wel ’s een puntje van kritiek genoemd kon worden. Wat opviel was dat als er dan zo nu en dan ’s een journalist van een landelijk dagblad of van een amateur-theater blad naar Uithoorn ‘afdaalde’, zij zonder uitzondering oprecht verbaasd waren over het niveau van de voorstellingen. Dat dat mogelijk was zo ver buiten Amsterdam…

Het bestuur
Door de jaren heen heeft Maskerade opmerkelijk weinig bestuurswisselingen gekend. De totale periode valt aan de hand van de bezetting van de zetels van het dagelijks bestuur in drie fases te verdelen. In de volgorde voorzitter, secretaris en penningmeester had je achtereenvolgens: Ron Stroomer, Wiet Voorhaar, Riet de Groot (vanaf de oprichting), de periode Marius Schalkwijk, Wil Klees, Joyce Roders (vanaf 31 augustus 1981). De periode Jasper Buffing, Esther Meijer, Joyce Roders (vanaf 1998) En tot 2011 het bestuur Jasper Buffing, Esther Meijer en Theo Baas en Marian Brink. Sinds 2012 is er een compleet nieuw bestuur: Esther Meijer (voorzitter), Manon Custers (secretariaat) en Margriet Slurink (Penningmeester) Nathalie Bakker en Nico Tijsterman. In 2013 kwam er ook een nieuw bestuur. Het bestuur bestaat nu uit: Esther Meijer, Manon Custers, Nico Tijsterman, Nathalie Bakker en Marcel Sneijder. De laatste jaren is er een verjonging in het bestuur te zien. De nieuwe lichting Maskerade-leden neemt haar verantwoordelijkheid en neemt het roer geleidelijk aan over. Een goede zaak en prima voor de continuïteit van de vereniging! Bij het 55 jarig (2019) ziet het bestuur van Toneelgroep Maskerade er als volgt uit: Esther Meijer (penningmeester), Bas van Dijk (voorzitter), Ronnie Baur,  Nico Tijsterman en Erna van Lent (secretaris).

De artistieke leiding
Een befaamd instituut bij Maskerade is de artistieke leiding (de A.L.). Het is een steeds roulerend drietal, gekozen uit de leden, dat samen met het bestuur verantwoordelijk is voor de artistieke leiding van de toneelgroep. Het is voortdurend op zoek naar geschikt repertoire en naar geschikte regisseurs voor de groep. Samen met de regisseur is de artistieke leiding verantwoordelijk voor het artistiek beleid van Maskerade.

Hulp en ondersteuning
Een amateur-gezelschap zonder groot budget is zeer afhankelijk van hulp en ondersteuning van de middenstand. Tweemaal per jaar ‘bedelen’ of er alstublieft een affiche op het raam geplakt mag worden is daarbij nog wel het minste. Het programmaboekje moet bekostigd worden uit de advertenties die de winkeliers bereid zijn te plaatsen. Maskerade heeft een flink aantal vaste klanten voor deze verkapte manier van sponsoring, want of zo’n advertentie de winkelier nu direct iets oplevert? En dan is er toch nog het decor en de meubileringen en noem maar op.
De penningmeester houdt wijselijk de hand op de knip: eerst kijken of we het ergens kunnen lenen en dan is hulp van zaken als Keune, Klinkenberg, de Snuffelmarkt en ook de grote buurman Joop van den Ende zeer welkom. De licht- en geluidtechnici: Gerard van Lent, Jeroen Brink en Sandra Smits, de handige decorbouwers: Marcel Paul en Frits Kuin en de helpende handen: Richard van de Wereld en Sander van der Laan. Zonder hen zou heel veel minder mogelijk zijn geweest.

Andere activiteiten
Naast het spelen van twee avondvullende producties per jaar heeft Maskerade vele ander activiteiten ontplooid. Jarenlang was het nauw betrokken bij de intocht van de Goedheiligman. De algehele leiding van dit kleurrijk gebeuren was altijd in handen van ‘de heer in geklede jas’. Deze activiteit werd tot in de jaren ’70 door Maskerade verzorgd. Verder werd met de regelmaat van de klok ‘uit’ gespeeld, bij de personeelsvereniging van de Cindu, bij de parochie van Sint Jan de Doper, bij de Koninklijke Kempen en Begeer. De opening van de Rabobank in Uithoorn werd ook opgeluisterd door spelers van Maskerade. Ook werd een heel enkele keer deelgenomen aan een eenakterfestival, maar dat was al met al niet de favoriete bezigheid van de Maskerade-leden. De avondvullende producties zijn en blijven het speerpunt van de activiteiten.

Tags: Uithoorn, lokaal theater, historie Maskerade